مصطفی ملکیان: تا تهوعی از شرایط خود نباشد تحولی پدید نمی آید

به گزارش مجله وبلاگ فروش، ملکیان می گوید: آثار پیتر سینگر به گونه ای است که نمی توانید آنها را بخوانید و دچار شرم از شرایط خود نشوید. این شرم و تهوع لازمه تحول است. تا تهوعی نباشد تحولی به وجود نمی آید.

مصطفی ملکیان: تا تهوعی از شرایط خود نباشد تحولی پدید نمی آید

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایبنا- روز دوشنبه دوم دی ماه نشست رونمایی و آنالیز کتاب دیگردوستی دوستی موثر نوشته پیتر سینگر با حضور مصطفی ملکیان و محمدرضا جلائی پور، به همت موسسه دارالاکرام و نشر نی در تالار همایش فرهنگ و هنر برگزار گردید.

محمدرضا جلائی پور در ابتدای سخنان خود در این نشست با اشاره به درگذشت دردناک فرهاد و آزاد خسروی، دو برادر کولبر کرد، گفت: شاید اگر ایرانیان کمی جدی تر در حوزه دیگردوستی موثر عمل می کردند این رخداد پدید نمی آمد. او مواردی نظیر بورسیه کولبران و فشار آوردن برای تصویب قوانینی به نفع کولبران را از جمله اقدامات جمعی و نهادی ای دانست که می تواند بر شرایط زندگی کولبران تاثیر مثبتی داشته باشد.

او با ذکر این نکته که دیگردوستی موثر قوی ترین پویش خیریه در دهه اخیر در دنیای غرب بوده است گفت: ایده این پوشش خیلی ساده است. این که همه باید کوشش کنیم بیشترین خیر ممکن را برسانیم و برای ارزیابی آنکه بیشترین خیر را چه کاری می رساند احتیاجمند شواهد عقلانی مبتنی بر شواهد تجربی هستیم.

او اضافه کرد: عنوان دیگردوستی موثر اولین بار در سال 2013 توسط ویلیام مکسکی به کار گرفته شد. پیش از آن البته اگر چه سینگر از این عنوان بهره نمی برد ولی در کتابی که در سال 2009 با نام زندگی ای که می توانی نجات دهی منتشر کرد و همچنین در مقاله ای از او که در سال 1972 منتشر شده است پایه های این بحث را شکل داد. استدلال او نیز ساده است؛ اگر می توانیم جلوی اتفاق بدی را در خصوص دیگران بگیریم بدون آنکه خودمان چیزی که اخلاقاً مهمتر است را زیر پا نگذاریم، اخلاقاً موظف هستیم چنین کنیم.

جلائی پور گفت: پرسش دیگردوستی موثر این است که ما چگونه می توانیم از منابعمان بیشترین خیر ممکن را به شکل موثر به دیگران برساند. این پرسش بر دو پیش فرض راسخ است. اول اینکه ما پس از تامین احتیاجهامان، موظف هستیم از هزینه های تجملی خود بکاهیم و به دیگران یاری برسانیم. دومین پیش فرض هم این است که همه اقدامات خیر به یک اندازه تاثیر ندارند و ما موظف هستیم موثرترین اقدامات را بشناسیم و به آنها عمل کنیم.

این دانش آموخته علوم اجتماعی با اشاره به آزمایش ها ذهنی و مثال هایی که سینگر در کتاب خود دارد به قابلیت قانع کردن این آثار اشاره نمود و گفت: برای من همیشه سوال بوده است که در حوزه اخلاق یاری رسانی کتاب های که موثرتر هستند و فروش آنها در سطح دنیای نیز نشان داده است اقبال فراوان ترین به آنها شده است کمتر به فارسی ترجمه می شوند. این کتاب یکی از آن آثار است که می تواند فرایند زندگی شما را تغییر دهد.

به گفته او، ایده دیگردوستی موثر از حول و حوش ده سال پیش به جنبشی تبدیل شده که در دانشگاه های بزرگ دنیا و شهرهای بزرگ اروپای غربی و آمریکای شاقتصادی ساختارهایی را شکل داده و ده ها هزار حامی دارد. کسانی که به این جنبش پیوسته اند بر ساده زیستی تاکید فراوانی هست و به اختصاص بخشی از درآمد برای دیگردوستی موثر و یا انتخاب شغلی که در راستای تاثیر دیگرمحبت آمیز باشد و همچنین اختصاص بخشی از بدن از جمله خون یا مغز استخوان به دیگردوستی موثر بسیار سفارش می گردد. امید این است که با انتشار این کتاب به فارسی، در ایران نیز نهادهایی بر پایه اندیشه این کتاب شکل بگیرد.

او اضافه کرد: ما در ایران با وجود آنکه میزان یاریی که به دیگران می کنیم بر پایه استانداردهای دنیای قابل توجه است، به دلیل عدم شفافیت نهادهای خیریه و نیز غیرموثر بودن بسیاری از یاری های آنها به اندازه کافی از اقدامات خیرمان نتیجه نمی گیریم و باید به روش های نوینی از جمله همین دیگردوستی موثر در حوزه اقدامات حمایتی توجه بیشتری کنیم.

جلائی پور در خاتمهی سخنان خود به معرفی بعضی از نهادهای خیریه و انسان محبت آمیز ای که بر پایه ایده دیگردوستی موثر در سطح دنیا شکل گرفته است پرداخت.

دیگر سخنران این نشست مصطفی ملکیان استاد فلسفه و اخلاق بود. او گفت من اعلام نموده بودم در باب نیکخواهی و خردورزی قصد سخنرانی دارم ولی به این موضوع پشیمان بودم. در کشور من سخنان کاملاً عقلانی و کاملاً خیرخواهانه و اخلاقی گفتن به چیزی شبیه به مضحکه تبدیل شده است. در کشوری که دومین منبع گاز دنیا و چهارمین منبع نفت دنیا را دارد ما کارتن خواب و گورخواب و کولبر داریم. در کشوری که سرشار از منابع عظیم زیرزمینی و روزمینی است ما هنوز فرهاد و آزاد داریم و این قابل تحمل نیست. من نمی دانم در این کشور چه باید کرد. به چه کسی باید گفت این کشور نباید کولبر و گورخواب و کارتن خواب داشته باشد؟ در چنین شرایطی سخن گفتن از اخلاق و خیرخواهی شبیه شوخی است.

او با این مقدمه به سراغ سخنرانی خود رفت و گفت: نکته مهمی در حوزه خیررسانی موثر این است که لازمه این نوع از خیررسانی عقلانی تفکیک احتیاج از خواسته است. چنین نیست که من هر چه احتیاج داشته باشم بخواهم و هر چه می خواهم به آن احتیاج داشته باشم. به گمان من تفکیک احتیاج از خواسته در فلسفه اخلاق و اساساً همه علوم انسانی امر بسیار مهمی است.

ملکیان اضافه کرد: عقلانیت به سه دلیل اقتضا می نماید که به هنگام یاری مادی و اقتصادی به دیگران احتیاجهای طرف مقابل را در نظر بگیریم و نه خواسته های او را. یکی به این دلیل که خواسته های آدمی خاتمه ندارد و اگر بنا به تامین خواسته ها باشد هیچ وقت نمی توانیم خواسته های کسی را برآورده کنیم. اما احتیاجهای انسان بی نهایت نیستند. احتیاجها چیزهایی هستند که اگر برآورده نشوند ساختار جسمانی و ذهنی و زیستی کسی که احتیاجهایش برآورده نشده مختل خواهد شد.

ملکیان دومین دلیل خود را این گونه برشمرد: اساساً برآوردن خواسته های دیگران الزاماً به معنای خدمت به آنها نیست. بسیاری از خواسته ها اگر برنیاورده بمانند بهترند. بنابراین دلیلی ندارد که من به ظاهر عملی انسان محبت آمیز انجام دهم در حالی که در حال تخطی از اصول اخلاقی باشم. بر پایه اصول اخلاقی اگر خواسته های کسی با احتیاجهایش تضاد دارد این خواسته ها هستند که باید قربانی شوند.

این پژوهشگر اضافه کرد: من وقتی به احتیاجهای خودم اکتفا نمی کنم و به دنبال خواسته ها می روم رو به تقلب و فریبکاری می آورم و این کارها که به اقتضای میل ما برای برآوردن خواسته ها شکل گرفته اند خود عامل گسترش فقر در جامعه است. کسی که فقیر است خود در فقیر شدنش مقصر نیست. سرمایه دار زیاده خواه در این زمینه مقصرتر است. اگر کسانی که به ثروتی رسیده اند به ضروریات زندگی خود اکتفا می کردند چه بسا اینقدر موجب فقر و فلاکت دیگران نمی شدند تا بعد به حسب ظاهر مجبور شوند به آن فقرا یاری نمایند.

او با ذکر این نکته که این گزاره دارای مخالف است گفت: کسانی هستند که معتقدند اتفاقاً همین هرس انسان هاست که بشر را به پیش می برد ولی من با این مخالفم و فقر را برآمده از این زیاده روی می دانم.

ملکیان اضافه کرد: نسبتی وجود دارد میان سطح فقر و سطح فرهیختگی. به همین دلیل است که بسیار پیش می آید به فردی یاری می کنیم و همین یاری عاملی در جهت تداوم فقر او می گردد. ضروری است که وقتی به کسی یاری می کنیم او را به حال خود رها نکنیم و شیوه های بهره بردن از آن یاری را نیز به او یاد بدهیم. باید این موضوع را همیشه القا کنیم که بهترین مکان لزوماً شیک ترین مکان نیست. یا تغذیه بر مبنای سن و وزن و طول قد و اقتضائات دیگر باید معین گردد و مصرف بیش از این اقتضا از بین بردن بی جهت مال است. این نکته مهمی است که به گمان من پیتر سینگر در این کتاب به آن کمتر توجه نموده است.

این پژوهشگر اضافه کرد: ما برای آنکه دیگران را از وضع فلاکتبار رها کنیم باید ساده زیستی را تمرین کنیم. در نگرش کسانی مانند ثورو ساده زیست نبودن باعث می شد احتیاجهای ذهنی، روحانی و معنوی انسان بی پاسخ بماند. اندرز آنها اکتفا به حد بیولوژیک در تامین احتیاجهای مادی بود. غرض آنها از این پیشنهاد اعتلای فردی بود اما اندک اندک ما متوجه شدیم که ساده زیستی فقرزدا هم هست. نه فقط به این جهت که اگر من ساده زیست باشم می توانم اضافه درآمد خود را به فقرا یاری کنم. بلکه به این دلیل که نفس ترویج سبک زندگی ساده زیستی جلوی پیدایش و گسترش فقر را می گیرد.

ملکیان در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر این موضوع که عمل اخلاقی باید در آزادی هر چه تمام تر صورت بگیرد گفت: ضروری است ما ظرفیت خودمان برای نیکوکاری را افزایش دهیم و نیز نهادهای خیریه باید توجه داشته باشند که بیش از ظرفیت فرد از او انتظار یاری نداشته باشند چرا که یاری بیش از ظرفیت نه تنها ارزش اخلاقی ندارد که می تواند به ظلالت اخلاقی نیز منجر گردد. باید توجه کنیم که یاری کردن فقط برای بهبود زندگی اجتماعی نیست، برای آبادانی روح آدمی هم هست. ما تنها قصد دیگرگزینی نداریم، قصد خودشکوفایی هم داریم و دیگرگزینی باید به گونه ای باشد که با خودشکوفایی ما منافات نداشته باشد.

او در سرانجام گفت: آثار پیتر سینگر به گونه ای است که نمی توانید آنها را بخوانید و دچار شرم از شرایط خود نشوید و این شرم و تهوع لازمه تحول است. تا تهوعی نباشد تحولی به وجود نمی آید. کتاب های سینگر به گونه ای است که وقتی آنها را می خوانیم از خود می پرسیم اگر این ها انسان هستند ما چه هستیم؟

لازم به ذکر است که در این نشست پیغام های ویدئویی پیتر سینگر نویسنده کتاب و آرمین نیاکان مترجم آن نیز پخش شد

abanhome.com: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت

منبع: همشهری آنلاین
انتشار: 10 آبان 1400 بروزرسانی: 10 آبان 1400 گردآورنده: sale-blog.ir شناسه مطلب: 2072

به "مصطفی ملکیان: تا تهوعی از شرایط خود نباشد تحولی پدید نمی آید" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "مصطفی ملکیان: تا تهوعی از شرایط خود نباشد تحولی پدید نمی آید"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید